Sylwia Pustkowiak, Zbigniew Kwieciński, Magdalena Lenda, Michał Żmihorski, Zuzanna M. Rosin, Piotr Tryjanowski, Piotr Skórka: Small things are important: the value of singular point elements for birds in agricultural landscapes, Biological Reviews (96)(4) (2021) pp. 1386-1403
doi: 10.1111/brv.12707
Ptaki żyjące w intensywnym krajobrazie rolniczym należą do najbardziej zagrożonych kręgowców w Europie. Są ważnym elementem bioróżnorodności gruntów rolnych, biorąc pod uwagę liczne funkcje, jakie pełnią (np. rozsiewanie nasion, poprawa kiełkowania, zwiększanie przepływu genów, recykling składników odżywczych i zwalczanie szkodników). W związku z tym ich zanik niesie ze sobą poważne zagrożenia dla ekosystemów rolniczych. Ogólnie rzecz biorąc, ochrona ptaków na terenach rolniczych obejmuje zmiany w użytkowaniu gruntów i zarządzaniu, prowadzące do mniej intensywnego rolnictwa i oszczędzania gruntów pod siedliska lęgowe (np. programy rolno-środowiskowo-klimatyczne i rolnictwo ekologiczne). Jednak koncepcje teoretyczne opisujące zachowanie bioróżnorodności ptaków w krajobrazie rolniczym i stosowane środki ochronne zwykle pomijają rolę pojedynczych, często bardzo małych, elementów naturalnych lub wytworzonych przez człowieka w krajobrazie rolniczym. Elementy te mogą odgrywać istotna rolę w zachowaniu bioróżnorodności gruntów ptaków w krajobrazie rolniczym. Zdefiniowaliśmy i zidentyfikowaliśmy pojedyncze elementy punktowe w krajobrazie rolniczym (SPEL) i oceniliśmy ich znaczenie dla ptaków na podstawie systematycznego przeglądu literatury. Wykorzystując technikę skanowania horyzontu, zapytaliśmy ornitologów terenowych o ich obserwacje ptaków w odniesieniu do SPELs. Zidentyfikowaliśmy 17 SPEL, które różnią się naturalnością i wiekiem. Niewiele badań miało na celu ocenę wpływu różnych SPEL na różnorodność i rozmieszczenie ptaków na terenach rolniczych. Ornitolodzy często obserwowali ptaki na różnych typach SPELach i przypisywali im wiele funkcji. Pojedyncze elementy krajobrazu rolniczego (SPEL) należy traktować jako potencjalne narzędzie ochrony ptaków i włączyć do modeli prognostycznych oceniających przydatność siedlisk dla bioróżnorodności użytków rolnych.
Foto. Przykłady pojedynczych elementów w intensywnym krajobrazie rolniczym (SPEL). (A) drzewo, (B) krzew, (C) głaz, (D) kałuża, (E) słupy, (F) kapliczki śródpolne, (G) znak drogowy, (H) słup, (I) ambona myśliwska, (J ) sterta wapna, (K) sterta obornika, (L) stóg siana, (M) sterta gruzu/kamieni, (N) strachy na wróble i (O) sterta gałęzi.
