Lata nasienne to występujące co kilka lat zjawisko, kiedy rośliny jednocześnie wytwarzają bardzo dużo nasion. Ten sposób rozmnażania jest powszechny zwłaszcza u drzew. Naukowcy od dawna zastanawiają się, dlaczego tak się dzieje.
Najczęstszym wyjaśnieniem lat nasiennych jest hipoteza nasycenia konsumentów. W skrócie, zakłada ona, że lata nasienne zmniejszają niebezpieczeństwo, iż nasiona zostaną zjedzone przez zwierzęta. Działanie tego obronnego mechanizmu ma polegać na tym, że między okresami masowej produkcji nasion liczebność zwierząt, które je jedzą, spada z braku pożywienia, a gdy następuje rok nasienny pokarmu staje się tak dużo, że nieliczni konsumenci nie są w stanie go zjeść.
Czy to naprawdę tak działa? Naukowcy z Wydziału Biologii UAM postanowili to zbadać. Przeanalizowali statystycznie wyniki wielu badań z ostatnich 40 lat i okazało się, że ta strategia naprawdę pomaga roślinom chronić swoje nasiona. Konkretnie, okresy niskiej i wysokiej produkcji nasion, kiedy występują naprzemiennie, dają nasionom najwyższe szanse na przetrwanie.
Jednakże badania ujawniły też pewien problem. Okazało się, że lata nasienne stopniowo tracą zdolność do nasycania konsumentów, prawdopodobnie dlatego, że globalne ocieplenie zaburza dynamikę produkcji nasion. Ta zmiana jest niepokojąca, ponieważ może zmniejszyć zdolność drzew do obrony swoich nasion przed konsumentami.
Badania zostały przeprowadzone w ramach projektu badawczego NCN 2018/30/M/NZ8/00052 kierowanego przez prof. UAM dr. hab. Rafała Zwolaka we współpracy z mgr Pauliną Celebias i prof. UAM dr. hab. Michałem Bogdziewiczem.
Zwolak, R., Celebias, P., & Bogdziewicz, M. (2022). Global patterns in the predator satiation effect of masting: A meta-analysis. Proceedings of the National Academy of Sciences, 119(11), e2105655119. https://doi.org/10.1073/pnas.2105655119
Fot. Julia i Stanisław Pagacz.
