R. Seyed Alian, M. Dziewięcka, A. Kędziorski, Ł. Majchrzycki, M. Augustyniak: “Do nanoparticles cause hormesis? Early physiological compensatory response in house crickets to a dietary admixture of GO, Ag, and GOAg composite” Science of the Total Environment 788 (2021), p. 147801
Hormeza jest zjawiskiem, w którym czynnik, który w dużych dawkach działa na organizm jako toksyna (stresor), w małych dawkach wykazuje działanie korzystne. Wczesna reakcja organizmu na stresor uruchamia procesy obronne w efekcie prowadząc do wzmocnienia organizmu. Ze względu na coraz powszechniejsze wykorzystanie nanomateriałów w produktach komercyjnych, ich wpływ na organizmy żywe nie może być pomijany i w związku z tym przyciąga dużą uwagę naukową. Materiały, których przynajmniej jeden z wymiarów jest mniejszy niż 100 nm, czyli nanomateriały, wykazują odmienne właściwości fizyczne w porównaniu z materiałami litymi. Spośród najpowszechniej wykorzystywanych aktualnie nanomateriałów wymienić należy w szczególności grafen wraz z jego pochodnymi, oraz wykazujące właściwości bakteriobójcze nanocząstki srebra.
W publikacji R. Seyed Alian i współpracowników wykazano, że dodane do pokarmu świerszczy domowych (Acheta domesticus) niewielkie ilości nanocząstek (tlenku grafenu, nanocząstek srebra oraz ich kompozytu) wywołują w tych organizmach wczesną reakcję na stres. Nanocząstki te modyfikują funkcje jelit i zaburzają budżet energetyczny świerszczy, jednak początkowe zahamowanie przyswajania energii jest następnie kompensowane równocześnie ze wzrostem aktywności enzymów trawiennych. Nawet niewielkie ilości nanocząstek w diecie mogą wywołać wczesną reakcję fizjologiczną, która jest stymulująca i przypomina hormezę.
Dlatego pomimo różnych szkodliwych efektów działania nanocząstek, narażone na nie organizmy zdawały się mobilizować system obronny.